Ή
Ο ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΜΑΝΤΙΛΑΣ!
Σε προηγούμενο σημείωμά μας αναφερθήκαμε στο ιδεολογικό περίγραμμα της δράσης των πολιτιστικών συλλόγων, όπως διαμορφώθηκε από το αξιακό σύστημα των νεοελλήνων στην ελλαδική επικράτεια και η οποία διαιωνίζει δυστυχώς μια στρεβλή αντίληψη για το τι σημαίνει “πολιτισμική” πραγματικότητα.
Φανταστείτε ότι τουλάχιστον για τρεις δεκαετίες μετά τον εμφύλιο σπαραγμό οι τοπικοί άρχοντες σε όλη την επικράτεια βάφτιζαν πολιτισμικό κάθε εξωραϊσμό οποιασδήποτε πλατείας, παρόδου και μεμονωμένων τοπίων είχαν χαρακτηριστεί “σημαινόμενα” ιστορικά. Μπορεί να μην υπήρχαν ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι, υπήρχαν όμως πλήθος μνημεία, ηρώα και ταμπέλες εξεγείροντας το θυμικό του επαρχιώτη νεοέλληνα, που ταυτιζόταν με ακραία ιδεολογία βασιζόμενη στις ένθεν κα ‘κείθεν πλευρές του εγκεφάλου δημιουργώντας πλήθος δεινά στην ελληνική κοινωνία.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 έπνευσε ούριος άνεμος “ προοδευτικότητας”, ο οποίος “έπλασε” και βάφτισε “πολιτιστικά” κέντρα από το κέντρο των Αθηνών έως τα Σερβωτά Τρικάλων, όπου διακινούνταν “καινοφανείς” ιδέες υπό τους ήχους των “παραδοσιακών” οργάνων μας, όπως ήταν το μπουζούκι και το κλαρίνο!
Η δεκαετία του ‘ 90 κληρονόμησε κατά το ήμισυ την προηγούμενη, ενώ κατά το δεύτερο μισό χτυπήθηκε από την “παράδοση”.
Η έννοια της παράδοσης φόρτισε τόσο πολύ τους ημεδαπούς ιθύνοντες, ώστε να γίνει επανειλημμένως η χρήση της ας πούμε στις πανελλαδικές εξετάσεις και να απολέσει, όπως ήταν φυσικό την βασική σημασία της.
Η τελευταία εικοσιπενταετία είναι θρυλική πια για τον ιστορικό του μέλλοντος. Έχει όλα τα πολιτισμικά στοιχεία και σίγουρα “το συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι” από την ανάποδη.
Εκεί που τα παιδιά των ηρώων του εθνοαπελευθερωτικού μας αγώνα πάλευαν για τη νομιμοποίηση της κοινής πολιτικής δράσης για δεκαετίες, σήμερα η “συνεργασία” έχει κατακτήσει όλα τα επίπεδα της ελληνικής – μοναδικής σε παγκόσμιο επίπεδο – κοινωνίας, η οποία βρίθει από κόμματα, κοινωνικές, αθλητικές, οικονομικές, θρησκευτικές ομάδες και κάθε είδους συλλόγους.
Αυτό που απασχολεί τον υποφαινόμενο χρόνια τώρα είναι οι πολιτιστικοί σύλλογοι. Ποιοι οι σκοποί, οι επιμέρους στόχοι, οι σχέσεις των μελών μεταξύ τους ή με την υπόλοιπη κοινωνία, σήμερα που οι συλλογικότητες εμφορούνται και από άλλα κίνητρα, όπως πολιτικά, ιδεολογικά και άλ. Εν τέλει ποιο ρόλο επιτελούν και που συναντιούνται με τους ιδιωτικούς κερδοσκοπικούς ομίλους; Οι τελευταίοι τι εκφράζουν; Απλώς μιμητικές παρελθοντικές αναπαραστάσεις; Παράγουν πολιτισμό ή όχι;
Κατά την άποψή μου σίγουρα είναι χρήσιμοι για την εκπαίδευση, αναπαραγωγή, διαιώνιση της μουσικής, του χορού, του τραγουδιού στις επόμενες γενιές, που ενδεχομένως γοητεύονται από την “μαντίλα” του χθες, όπως είναι χρήσιμη η αθλητική εκπαίδευση, ομαδική ή ατομική για την σωματική εκγύμναση, την πειθαρχία, τάξη, ωρίμανση της παιδικής προσωπικότητας.
Όμως στηρίζονται στον ολιγαρκή εμπειρισμό και όχι στην ανιδιοτελή αγάπη για τον παραδοσιακό χορό. Άλλωστε όλοι οι ποιοτικοί πολιτισμοί, που γέννησαν το καινούργιο σπούδασαν, εκπαιδεύτηκαν, μετουσίωσαν την σοφία στηριζόμενοι στην αξία του δασκάλου, ως καλλιεργημένου και σπουδαγμένου λειτουργού εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Το έκαναν σοβαρά και με μεράκι δημιουργώντας πραγματικές σχολές μουσικής και χορού όλων των ειδών. Η έννοια μουσικό σχολείο στην Αγγλία ή την Αμερική δεν ταυτίζεται μόνο με το ίδρυμα που θα απορροφήσει απλώς πτυχιούχους εκπαιδευτικούς αλλά με τη δημιουργία…
Μια σχολή χορού μπορεί να προσφέρει στο εκπαιδευτικό επίπεδο χρησιμοποιώντας μέθοδο, σύστημα ή ό, τι άλλο μπορεί να προσελκύσει περισσότερους μαθητές, πολιτισμό όμως με την πρωταρχική του σημασία δεν προάγει!
Μόνο η συνεργασία μη κερδοσκοπικών κοινωνικών ομάδων, όπως είναι οι πολιτιστικοί σύλλογοι σε όλον τον κόσμο μπορούν να αγγίξουν τον πολιτισμό σε όλες του τις εκφάνσεις.
Ένας χορευτικός όμιλος π. χ. πρώην “αλύτρωτων” ή πρώην προσφυγικών συμπαγών πληθυσμών επιτελεί ψυχολογικό ή παραδοσιακό ρόλο. Υπάρχει η ανάγκη για συνεύρεση, διασκέδαση, που όμως φθίνει συνεχώς γιατί σήμερα οι ανάγκες των απογόνων των πρώην προσφύγων ορίζονται από άλλα προβλήματα, όπως η εργασία, η μόρφωση, το περιβάλλον, η αλληλεγγύη και άλλα. Άρα δεν έχουν ανάγκη να ορίζονται και να περιχαρακώνονται αλλά να αναπτύσσουν συνεχώς σχέσεις με το οικείο πια περιβάλλον στο οποίο διαβιούν.
Επομένως απαιτείται η επανεξέταση του όρου πολιτισμός από ανθρώπους που έχουν και τη γνώση και τα κότσια να τον αναδείξουν. Οι διάσπαρτες κοινωνικές μη κερδοσκοπικές συλλογικότητες επιτελούν θεάρεστο έργο ανά την επικράτεια με τις δράσεις τους σε όλα τα επίπεδα. Αρκεί, βέβαια, οι εντεταλμένες αρχές της ελληνικής οργανωμένης κοινωνίας να δημιουργούν αν όχι ελκυστικό περιβάλλον στους ταλαντούχους δημιουργούς όλων των πολιτισμικών αποχρώσεων τουλάχιστον να μην εμποδίζουν οποιαδήποτε συλλογική υγιή προσπάθεια αποβλέπει στην προστασία και αναβάθμιση του πολιτισμικού περιβάλλοντος.
Γράφει ο Αδάμος Βασίλειος
Φιλόλογος
Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Μεγαλοχωρίου
